Doliczenie podatku VAT do wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu

Podstawę do określenia wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu stanowi rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej. Wzmiankowane rozporządzenie określa wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego w sprawie cywilnej – co do zasady – w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych określonych w rozporządzeniach dotyczących opłat za czynności adwokackie lub radców prawnych, w obu przypadkach nie mniej niż 60,- zł.

Wprowadzone rozporządzenie nie tylko znacząco zmniejszyło przyznawane kuratorom wynagrodzenie ale również uchyliło kluczowy, z podatkowego punktu widzenia, zapis dotyczący możliwości doliczenia do wynagrodzenia kuratora podatku VAT uprzednio obowiązującego rozporządzenia o tożsamych tytule z dnia 13 listopada 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 1476).

Wzmiankowane zmiany doprowadziły do sytuacji, w której część Sądów nie powiększa wynagrodzenia kuratora, będącego adwokatem bądź radcą prawnym, o stawkę podatku od towarów i usług. Powyższe prowadzi z kolei do sytuacji, w której przyznawana w orzeczeniu kwota wynagrodzenia stanowi kwotę brutto i znacząco obniża realnie otrzymane wynagrodzenie przez kuratora.

Wskazać należy, iż jak wynika już z samego projektu wprowadzonego rozporządzenia z dnia 9 marca 2018 r. (projekt rozporządzenia z dnia 16.01.2018 r., numer z wykazu centrum legislacyjnego B 358) nie planowano uchylenia ustępu przewidującego możliwości doliczenia podatku VAT do wynagrodzenia kuratora.

Należy przy tym zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż wraz z rozporządzeniem z dnia 9 marca 2018 r. weszła w życie nowelizacja przepisów kodeksu postępowania cywilnego o kurateli. Wskutek powyższego do życia powołany został art. 603(4) § 3 k.p.c., przewidujący doliczenie stawki VAT do wynagrodzenia kuratora obowiązanego do rozliczenia podatku od towarów i usług.

Realnym zatem pozostaje, iż zachowanie ustawodawcy skutkujące pominięciem przepisu przewidującego doliczenie podatku VAT do wynagrodzenia kuratora w rozporządzeniu z dnia 9 marca 2018 r. podyktowane było chęcią niepowielania przepisów prawa.

Co więcej, wobec dyspozycji art. 603(4) § 1 k.p.c., tj. ogólnej i odnoszącej się do wszystkich rodzajów kurateli normy, iż kuratorowi przysługuje wynagrodzenie, nie sposób różnicować w tym zakresie sytuacji kuratorów ustanowionych na podstawie odrębnych przepisów postępowania cywilnego.

Wskazać również należy na świeże stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w uchwale z dnia 21 stycznia 2022 r., III CZP 37/22, iż: „(…) brak uregulowania dotyczącego podwyższenia o podatek od towarów i usług wynagrodzenia kuratorów procesowych, będących adwokatami (radcami prawnymi), należy uznać za lukę prawną, a w celu jej wypełnienia stosować art. 603(4) § k.p.c. per analogiam.”.

Reasumując, zarówno radca prawny jak i adwokat ustanowieni kuratorem na podstawie art. 144 k.p.c. posiadają możliwość doliczenia podatku VAT do należnego im wynagrodzenia. Należy nadmienić, iż z powyższego uprawnienia skorzystać może również kurator ustanowiony na podstawie art. 69 k.p.c.

Warto zatem skorzystać z powyższego prawa, w szczególności mając na względzie niejednolitą praktykę orzeczniczą Sądów w tymże zakresie.

Mikołaj Giletiuk